Czy w Ursusie znajdzie się miejsce na pomnik i skwer Kościuszki?

W Ursusie pozostało niewiele zabytków. Największą, trudną do oszacowania wartość przedstawiał niezwykły zespół budynków industrialnych z początków XX wieku – hale fabryczne, odlewnie aluminium i żelaza, narzędziownie, montownie – zajmująca ok. 180 hektarów, jedna z największych w Europie fabryka traktorów, rozbudowywana po 1945 roku.

Przed II wojną światową były tu produkowane samochody, a w latach 1929 – 1939 uzbrojenie i wyposażenie dla wojska (czołgi, silniki lotnicze, motocykle „Sokół”). Niestety, obecnie pozostały jedynie 4 zabytkowe budynki, objęte ochroną konserwatora zabytków, ale również zagrożone, ponieważ znajdują się w rękach prywatnych.

Tamto dziedzictwo chcemy upamiętnić, od wielu lat walcząc o powstanie Muzeum Ursusa, ale warto by było tworzyć nowe kulturowe obiekty, wyróżniające dzielnicę Ursus, której historia jest bardzo interesująca, również pod względem edukacji młodzieży.

Tadeusz Kościuszko – bohater narodowy Polski i Stanów Zjednoczonych

Ulica Tadeusza Kościuszki jest jedną z nielicznych ulic w Ursusie, której nazwy nie zmieniono od czasów międzywojennych, o czym wspomina w swojej książce “Patroni ulic Dzielnicy Ursus” z 2018 r. Jerzy Domżalski – historyk i dziennikarz od lat zajmujący się dziejami Ursusa.

W 2017 roku obchodzona była 200. rocznica śmierci przywódcy powstania 1794 roku (insurekcji kościuszkowskiej). Rok 2017 został ogłoszony przez UNESCO i Senat RP Światowym Rokiem Tadeusza Kościuszki.

Pomnik upamiętniający patrona ulicy

Wtedy Piotr Szałkowski, kierownik galerii „Ad-hoc” w Arsusie oraz Prezes Polskiej Fundacji Kościuszkowskiej, dr Leszek Marek Krześniak wystąpili z pismem do władz dzielnicy z propozycją postawienia pomnika Naczelnika powstania u wylotu ul. Kościuszki przed ul. Dzieci Warszawy (teren – wysepka między ulicami – znajduje się w zasobach dzielnicy).

W piśmie przedstawionym władzom dzielnicy czytamy – „Chcemy, by to miejsce stało się miejscem pamięci i kultu dla młodzieży i wszystkich osób, dla których historia o bohaterach walki o niepodległość Polski była zawsze żywa”. Piotr Szałkowski, kierownik galerii Ad-hoc w „Arsusie”, przygotował wykonany przez siebie bardzo ciekawy projekt pomnika oraz portret Kościuszki odlany w brązie.

Dyrektor OK „Arsus” Bogusław Łopuszyński zadeklarował patronat Ośrodka Kultury i stałą opiekę nad miejscem ustawienia pomnika. Niestety, wówczas władze odmówiły, tłumacząc to brakiem funduszy.

Pomnik nawiązujący do nazwy ulicy mógłby się stać jednym z przystanków edukacyjnych na mapie Ursusa. Do tego trzeba by jeszcze zadbać o właściwą jego ekspozycję – uporządkować okoliczny zieleniec, oświetlić go, być może wprowadzić zmiany okolicznym skrzyżowaniu, żeby go poszerzyć.

Możliwości jest wiele, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że ulica Kościuszki potrzebuje od dawna generalnego remontu – gdyby nie ograniczać się do wymiany asfaltu, ale przy okazji wytyczyć też przy niej miejsca postojowe i oddzielić je od chodników, można by zmienić to stosunkowo zaniedbane obecnie miejsce w jedną z perełek dzielnicy.

W październiku 2024 roku przypada 230 rocznica wybuchu powstania kościuszkowskiego. Proponuję, korzystając z poparcia Stowarzyszenia Bezpieczny i Zielony Ursus, DKDS i innych organizacji pozarządowych, ponownie rozpocząć starania o sfinansowanie tego projektu.